Nauczyciel współorganizujący a pomoc nauczyciela.

Coraz częściej słyszy się o tym, że organy prowadzące szkoły decydują się na zastępowanie nauczycieli współorganizujących kształcenie pomocami nauczyciela. Taka praktyka budzi wiele kontrowersji w środowisku edukacyjnym, zwłaszcza w kontekście rosnących potrzeb uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Czy takie działanie jest słuszne? Czy pomoc nauczyciela może rzeczywiście przejąć obowiązki wykwalifikowanego pedagoga specjalnego?

Aby odpowiedzieć na te pytania, warto przyjrzeć się, czym różnią się te dwie funkcje i jakie konsekwencje może mieć ich zamienne stosowanie. W niniejszym artykule wyjaśniamy, dlaczego nauczyciel współorganizujący i pomoc nauczyciela to zupełnie inne role, które nie mogą być zastępowane.

Dlaczego gminy i organy prowadzące coraz częściej mają „chrapkę” na zastępowanie nauczycieli współorganizujących pomocami nauczyciela?

Odpowiedź na to pytanie jest niestety dość prosta: chodzi o oszczędności. Nauczyciele współorganizujący kształcenie specjalne to wykwalifikowani pedagodzy, zatrudniani w oparciu o Kartę Nauczyciela. Ich wynagrodzenia są zwykle wyższe niż w przypadku pomocy nauczyciela, które zatrudniane są w oparciu o kodeks pracy. Dla gmin czy powiatów prowadzących szkoły, borykających się często z ograniczonymi budżetami, zastąpienie nauczyciela współorganizującego pomocą nauczyciela wydaje się sposobem na redukcję kosztów. Jednak takie podejście, choć ekonomicznie kuszące z punktu widzenia budżetu, może mieć poważne konsekwencje dla jakości edukacji i wsparcia, jakie otrzymują uczniowie o specjalnych potrzebach. W dłuższej perspektywie oszczędzanie na kadrze pedagogicznej może prowadzić do pogłębiania nierówności edukacyjnych i utrudniać realizację celów kształcenia integracyjnego. Co najważniejsze – takie działanie nie jest zgodne z prawem.

Nauczyciel współorganizujący kształcenie a pomoc nauczyciela to zupełnie inne funkcje i nie mogą być stosowane zamiennie.

Różnica między nauczycielem współorganizującym a pomocą nauczyciela: Dlaczego są to zupełnie inne funkcje i nie można ich zastępować

Współczesna edukacja stawia przed szkołami i nauczycielami coraz większe wyzwania, zwłaszcza w kontekście integracji uczniów o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych. W odpowiedzi na te potrzeby w polskim systemie oświaty wyodrębniono role, takie jak nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne (dawniej tzw. nauczyciel wspomagający) oraz pomoc nauczyciela. Choć obie funkcje mają na celu wspieranie uczniów, są to zupełnie inne stanowiska, które nie mogą być zastępowane. Warto przyjrzeć się tym różnicom, aby zrozumieć, dlaczego pełnią one odmienne role w procesie edukacyjnym.

Nauczyciel współorganizujący kształcenie

Należy zacząć od tego, iż polskie prawo oświatowe nie zna określeń takich jak nauczyciel współorganizujący ani, jak dawniej mówiono wspomagający. W rozporządzeniu w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym znajdziemy określenie:

• nauczyciel dodatkowo zatrudniony w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego w przedszkolach i szkołach integracyjnych i ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi,
• nauczyciel posiadający kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych.

Na potrzeby tego artykułu będziemy stosowali powszechnie używane sformułowanie nauczyciel współorganizujący.

Nauczyciel współorganizujący to wykwalifikowany pedagog, który posiada odpowiednie przygotowanie merytoryczne i metodyczne do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Kwalifikacje, jakie powinien posiadać nauczyciel współorganizujący reguluje § 35 rozporządzenia MEiN z 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Aby pełnić tę funkcję, nauczyciel współorganizujący musi posiadać kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej oraz znać specyfikę pracy z uczniami z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Jego rola ma charakter pedagogiczny i terapeutyczny, a działania są ukierunkowane na długofalowy rozwój ucznia.

Zadania nauczyciela współorganizującego określone są w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z dnia 24 sierpnia 2017 r.). Są to (w skrócie):

• prowadzenie zajęć wspólnie z innymi nauczycielami zajęć edukacyjnych,
• prowadzenie wspólnie z innymi nauczycielami działań wychowawczych,
• udzielanie pomocy nauczycielom w doborze form i metod pracy,
• prowadzenie zajęć rewalidacyjnych i innych.

Głównym zadaniem nauczyciela współorganizującego jest współpraca z nauczycielem prowadzącym (przedmiotowym) w celu dostosowania procesu dydaktycznego do indywidualnych potrzeb uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Nauczyciel współorganizujący nie tylko wspiera ucznia podczas lekcji, ale również aktywnie uczestniczy w planowaniu oraz dostosowywaniu form i metod pracy, dostosowywaniu wymagań edukacyjnych, monitorowaniu postępów ucznia.

Jednym z obowiązków nauczyciela przedmiotowego jest zasięganie opinii nauczyciela współorganizującego w procesie ustalania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego (art. 44h ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty).

Nauczyciel współorganizujący ściśle współpracuje ze specjalistami zatrudnionymi w szkole, takimi jak, pedagog specjalny i szkolny, psycholog, logopeda czy terapeuta pedagogiczny.  Pełni także ważną rolę podczas wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia (WOPFU) i przygotowaniu indywidualnego programu edukacjno-terapeutycznego (IPET).

Współpraca z rodzicami

Nauczyciel współorganizujący pełni nie tylko rolę wspierającą w procesie dydaktycznym, ale również jest ważnym ogniwem w budowaniu relacji między szkołą a rodzicami ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Współpraca z rodzicami to jeden z kluczowych elementów skutecznego wsparcia dziecka. Nauczyciel współorganizujący, regularnie konsultując się z rodzicami, lepiej zrozumie sytuację ucznia i dostosowuje swoje działania do aktualnej sytuacji ucznia. Będąc najbliżej ucznia przekazuje rodzicom wskazówki, jak wspierać dziecko w domu, aby wzmacniać efekty pracy szkolnej. Rodzice czują się bardziej zaangażowani w proces edukacyjny swojego dziecka, co wpływa na ich poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do szkoły.

Nauczyciel współorganizujący może również pełnić funkcję wychowawcy klasy integracyjnej. To rozwiązanie ma wiele zalet, ponieważ nauczyciel ten posiada specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych. Jako nauczyciel najczęściej przebywający ze swoim oddziałem na różnych lekcjach lepiej rozumie potrzeby wszystkich uczniów klasy, zarówno tych z orzeczeniami, jak i bez. Jego obecność pozwala na bieżące reagowanie na trudności, a także na skuteczniejsze wdrażanie indywidualnych strategii wsparcia. To sprawia, że klasa integracyjna pod jego opieką staje się przestrzenią, w której każdy uczeń ma szansę na rozwój w przyjaznym i wspierającym środowisku.

Pomoc nauczyciela

Pomoc nauczyciela to stanowisko, które ma charakter wspierający, ale nie pedagogiczny. Osoba na tym stanowisku nie musi posiadać wykształcenia pedagogicznego i wystarczy ukończenie szkoły podstawowej. Zatrudnienie pomocy nauczyciela w szkole uzależnione jest od treści orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Pomoc nauczyciela realizuje zadania wyznaczone przez dyrektora szkoły w pisemnym zakresie obowiązków pracownika. Głównym zadaniem osoby zatrudnionej na tym stanowisku jest asystowanie nauczycielowi w codziennych obowiązkach, zwłaszcza w opiece nad uczniami.

W przeciwieństwie do nauczyciela współorganizującego pomoc nauczyciela nie uczestniczy w posiedzeniach rady pedagogicznej, nie uczestniczy w spotkaniach Zespołów dokonujących wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania uczniów z orzeczeniami (WOPFU) oraz tworzących indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne (IPET).

Pomoc nauczyciela może asystować podczas zajęć lekcyjnych, pomagać w utrzymaniu dyscypliny i porządku w klasie, a także wspierać uczniów w czynnościach samoobsługowych, szczególnie w przypadku młodszych dzieci lub uczniów z niepełnosprawnościami ruchowymi. Może również pomagać w organizacji materiałów dydaktycznych czy nadzorować uczniów podczas przerw lub wyjść poza szkołę. Obowiązkami osób zatrudnionych na stanowisku pomoc nauczyciela,  w zależności od potrzeb, mogą być:

• pomoc w czynnościach samoobsługowych (ubieranie, przebieranie, karmienie, czynności higieniczne w toalecie),
• wsparcie podczas przemieszczania się (np. podczas przemieszczania się między izbami klasowymi, w windzie),
• organizacja stanowiska pracy (przygotowywanie przyborów, sprzątanie),

W niektórych przypadkach, w zależności od potrzeb, pomoc nauczyciela może być częścią wydzieloną z etatu osoby zatrudnionej na stanowisku pracownika obsługi, np. osoby sprzątającej szkołę. Podczas pobytu uczniów w szkole opiekuje się ona uczniami, pomagając im w codziennych czynnościach, nadzorując przerwy lub asystując w organizacji zajęć. Po opuszczeniu przez uczniów szkoły przechodzi do swoich obowiązków związanych z utrzymaniem czystości i porządku w budynku.

W przeciwieństwie do nauczyciela współorganizującego, pomoc nauczyciela nie prowadzi samodzielnych zajęć dydaktycznych ani nie odpowiada za realizację programu nauczania. Nie prowadzi dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej itp. ( Jej rola ma charakter opiekuńczy i organizacyjny, a nie edukacyjny.

Przykładowe czynności nauczyciela współorganizującego i pomocy nauczyciela

Dlaczego te role nie mogą być zastępowane?

Różnice między nauczycielem współorganizującym a pomocą nauczyciela są znaczące i wynikają przede wszystkim z odmiennych kwalifikacji, zakresów odpowiedzialności oraz charakteru pracy. Nauczyciel współorganizujący kształcenie integracyjne musi posiadać specjalistyczne wykształcenie i wiedzę z zakresu pedagogiki specjalnej, aby móc efektywnie wspierać uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Pomoc nauczyciela nie wymaga takich kwalifikacji, co oznacza, że nie jest przygotowana do prowadzenia zajęć terapeutycznych czy dostosowywania metod nauczania.

Ponadto, nauczyciel współorganizujący odpowiada za proces dydaktyczny i terapeutyczny, podczas gdy pomoc nauczyciela skupia się na aspekcie opiekuńczym i organizacyjnym. Zastąpienie jednej funkcji drugą prowadziłoby do zaniedbań w obszarze, który nie jest objęty kompetencjami drugiej osoby. Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych wymagają wsparcia wykwalifikowanego specjalisty, który rozumie ich potrzeby i potrafi dostosować metody pracy. Pomoc nauczyciela nie jest w stanie zapewnić takiego wsparcia, co może negatywnie wpłynąć na rozwój ucznia.

Nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne i pomoc nauczyciela to dwa odrębne stanowiska, które pełnią zupełnie różne funkcje w szkole. Pierwsze z nich ma charakter pedagogiczny i terapeutyczny, wymaga specjalistycznych kwalifikacji i jest niezbędne do wspierania uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Drugie stanowisko ma charakter opiekuńczy i organizacyjny, a jego głównym zadaniem jest asystowanie nauczycielowi w codziennych obowiązkach. Zastępowanie tych ról jest niemożliwe ze względu na różnice w kwalifikacjach, zakresach odpowiedzialności i charakterze pracy. Dlatego tak ważne jest, aby szkoły zatrudniały zarówno nauczycieli współorganizujących, jak i pomoc nauczyciela, aby zapewnić kompleksowe wsparcie dla wszystkich uczniów.

Dziękujemy za przeczytanie artykułu. Wesprzyj nasze działania abyśmy mogli tworzyć kolejne wartościowe treści.

Postaw kawę za:

5 zł 10 zł 15 zł